Jan Elders, voorzitter VITHaS, ICD & Electrofysiologisch Specialist afdeling Cardiologie,Canisius Wilhelmina Ziekenhuis, Nijmegen.
Als drager van een ICD komt u via uw ziekenhuis regelmatig in aanraking met de technicus die uw ICD controleert. Deze ziekenhuismedewerker is een onmisbare schakel tussen u en de cardioloog.
In het verre verleden werden deze controles gedaan door personen met een verschillende achtergrond. Soms werden ze verricht door medewerkers van de technische dienst en een andere keer werd dit gedaan door een verpleegkundige. Dit is nu niet meer denkbaar want zoals u weet is de ICD een zeer geavanceerd stukje techniek waar heel veel informatie uit gehaald kan worden. Behalve dat heeft de technicus van nu ook kennis van zaken nodig op het medische vlak aangezien de ICD en de ICD-drager niet los van elkaar zijn te zien. Mede daardoor is de controle van ICD uitgegroeid tot een specialistisch vak. De term technicus is daarom ook niet meer van deze tijd zodat wij de voorkeur geven aan de benaming hartstimulatiespecialist. Om de belangen van deze specialistische beroepsgroep te behartigen is de Vereniging van Invasief Technische HartstimulatieSpecialisten (VITHaS) in het leven geroepen.
Een stukje historie
VITHaS is 10 jaar geleden opgericht door een aantal bevlogen en enthousiaste collega’s: Tim Schrama (AMC), Thijs Hendriks (VUMC), Lucretia de Vries (Martini Ziekenhuis), Hans Schmidt (Albert Schweizer Ziekenhuis) en Dick Nagelkerke (UMCG). De technicus van die tijd was over het algemeen een medewerker die vanuit interesse en bevlogenheid zich specialiseerde op dit vakgebied. Vaak werd vanuit de gelederen van de instrumentele dienst een persoon geworven die deze rol parttime vervulde. De rode draad in die tijd was immers de pacemaker- of ICD-techniek en het doormeten van dit systeem. De directe patiëntenzorg was een taak van de cardioloog die vaak aanwezig was bij de controles.
Training en scholing gebeurde on the job’. De pacemaker- en ICD-fabrikanten zorgden ook voor diverse (merkgerichte) cursussen en de toegewijde technicus durfde het aan om het zgn. NASPE-diploma te halen (een Amerikaans diploma van zeer hoog niveau op het gebied van kennis over ICD’s en pacemakers. In de VS isiedereen die ICD’s of pacemakers gaat controleren, verplicht dit diploma te behalen). Het NASPE-diploma is dé internationale standaard.
Dit alles was in die tijd geheel vrijblijvend wat tot gevolg had dat er geen enkele kwaliteitstoetsing was. Ook kon iedereen die dat wilde zich pacemaker- of ICD-technicus noemen en werden er geen eisen gesteld aan de vooropleiding. Tegenwoordig is dat gelukkig anders. In ICD-centra moeten tegenwoordig ten minste twee medewerkers in het bezit zijn van het NASPE diploma, of de Europese variant ervan (het EHRA diploma) dat sinds dit jaar bestaat. Dat deze situatie ook zijn weerslag had op arbeidsvoorwaarden en salariëring was een logisch gevolg. Mede daarom werd de beslissing genomen om een beroepsvereniging op te richten voor de “hartstimulatiespecialist” met als doelstellingen:
- Het behartigen van de belangen van diegenen die binnen de gezondheidszorg werkzaam zijn op het gebied van hartstimulatie ter bestrijding van brady- en tachyaritmieën en die door verrijking van kennis willen bijdragen aan de ontwikkeling van een nieuw, volwaardig paramedisch beroep dat tot nu toe werd aangeduid met de benaming pacemaker- of ICD-technicus’.
- Het verkrijgen van een wettelijke en beschermde status voor deze groep.
- Het bevorderen van een goede verstandhouding en samenwerking tussen de leden en de groeperingen waarmee zij samenwerken, zowel op nationaal als op internationaal niveau.
- Richtlijnen opstellen ten behoeve van een beroepsopleiding. (uit: statuten VITHaS 2000)
Huidige situatie
Tegenwoordig is het ondenkbaar dat een medewerker van het ziekenhuis even een pacemaker of ICD doormeet’; hiervoor is het proces té complex geworden.
Naast de pacemaker hebben de Cardiale Resynchronisatie Therapie (CRT) of hartfalentherapie en niet te vergeten de implanteerbare defibrillator (ICD) hun intrede gedaan. Hierdoor heeft zich binnen het vakgebied in zeer korte tijd een enorme omwenteling voltrokken in die zin dat nu de patiënt centraal staat in plaats van de techniek. Behalve van technische metingen zal de hartstimulatiespecialist ook kennis moeten hebben van anatomie, fysiologie en ziektebeelden. De controle houdt niet op bij de technische metingen maar behelst nu ook interpretatie van opgeslagen hartritmestoornissen en het beoordelen van het welbevinden van de patiënt.
Niet alleen de VHITaS maar ook de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVVC) en de Stichting Beroepsopleiding Hartfunctielaboranten (SBHFL) waren van mening dat er een gestructureerde opleiding moest komen wat betreft cardio-implantaten. Het resultaat is dat er nu, onder auspiciën van de SBHFL, een HBO-opleiding hartfunctielaborant met uitstroomvariant cardio-implantaten is ontwikkeld.
Ook tijdens de implantatie vervult de hartstimulatietechnicus een belangrijke rol. Met behulp van technische metingen en adviezen ondersteunt hij de implantoloog.
De VITHaS, als beroepsvereniging voor hartstimulatiespecialisten, is nauw betrokken geweest bij de totstandkoming, het niveau en de eindtermen van deze opleiding. Verschillende leden van de VITHaS begeleiden de studenten. Afgestudeerde hartfunctielaboranten worden geregistreerd als erkend hartfunctielaborant. Uiteraard juicht de VITHaS het toe dat er nu een uniforme opleiding is voor de hartstimulatiespecialist en dat deze zich kan laten registreren als erkend hartstimulatiespecialist. Dit register is ook voor patiënten in te zien, zodat u zich er altijd van kunt vergewissen dat u wordt gecontroleerd door een gediplomeerde en erkende hartstimulatiespecialist. Op de site van de VITHaS (http://www.vithas.nl/) is een directe link naar het SBHFL register te vinden.
Aan het bevorderen van een goede samenwerking en contacten met andere samenwerkende groeperingen is door de jonge vereniging met succes gewerkt. Zo heeft de VITHaS goede contacten opgebouwd met de Stichting ICD dragers Nederland (STIN) en ook met de verenging van cardiologen (NVVC). Steeds vaker wordt de VITHaS geconsulteerd voor aan ICD- of pacemakergerelateerde problematiek. Tevens worden er samen met de Netherlands Heart Rhythm Association (NHRA) congressen georganiseerd. Daarbij wordt de aanwezigheid en inbreng, van de hartstimulatiespecialist zeer op prijs wordt gesteld.
In de huidige richtlijnen van de NVVC voor de centra die ICD’s implanteren en controleren centra, is sinds enkele jaren een apart hoofdstuk gewijd aan de hartstimulatiespecialist. Daarin staan de minimumeisen vermeld waaraan deze moet voldoen. Dit geeft duidelijk aan dat de hartstimulatiespecialist zijn plaats heeft verworven in de ketenzorg rond brady- en tachytherapie.
Tot slot
Zoals u hebt kunnen lezen maakt de VITHaS maakt zich sterk voor een goede positionering van de hartstimulatiespecialist in het ziekenhuis. Hierdoor kunnen het opleidingsniveau en de functie kwalitatief verder uitgroeien. Als ICD drager heeft u daar uiteraard ook voordeel van want dankzij een officiële opleiding, met een daaraan gekoppeld register, bent u gewaarborgd van een kwalitatief goede controle en de juiste zorg. Uiteraard zullen wij als VITHaS ook in de toekomst erop blijven toezien dat er groei is in kwaliteit van de zorg rond u als ICD-drager en uw ICD. De inbreng van de STIN en zijn leden is daarbij voor de VITHaS onontbeerlijk.