1. Welke invloeden hebben ELEKTROMAGNETISCHE VELDEN op een ICD als ze daarbij in de buurt komen en wat betekent in dit geval ‘in de buurt’?
Een elektromagnetisch veld kan de registratie van de hartslag tijdelijk storen. Theoretisch is dat mogelijk als een uitzonderlijk sterke stralingsbron zich op korte afstand van de ICD zou bevinden. Op dubbele afstand is de straling kwadratisch kleiner geworden en daardoor minder gevaarlijk. De praktijk wijst uit dat de meeste huishoudelijke apparaten zodanig zijn afgeschermd dat ze geen enkel gevaar opleveren. Bekend uit het verleden waren storingen als gevolg van het gebruik van ladyshaves en oude scheerapparaten. Maar na technische verbeteringen zijn die ondertussen geen probleem meer. Patiënten hoeven zich dus ook geen zorgen te maken over het passeren van veiligheidspoortjes in winkels of op het vliegveld (een patiënt moet echter niet tegen of over het poortje gaan leunen). Een inductiekookplaat én de GSM-telefoon zijn bij normaal gebruik veilig. Dat geldt ook voor luidsprekerboxen, de zenders van radio-amateurs, boormachines en kettingzagen. Wat een patiënt moet voorkomen, is het direct plaatsen van de storingsbron over zijn ICD-systeem.
Het enige voorbehoud bij dit alles geldt voor hen die beroepsmatig, bijvoorbeeld in een fabriek, onderhoudsbedrijf of elektriciteitscentrale werken met generatoren of sterke elektromagnetische velden. Er kunnen dan plaatsen zijn waar de straling zo sterk is dat voorzichtigheid geboden is. Wanneer iemand daarover vragen heeft, kan hij of zij het beste contact opnemen met de behandelend cardioloog en/of diens ICD-technicus of een ARBO-arts. Op hun beurt kunnen die met de fabrikant contact opnemen of een instantie zoeken die bereid is metingen te verrichten op de werkvloer, omdat de fabrikanten hiertoe in principe niet meer bereid zijn. Te denken valt aan een instantie als het UWV die op haar beurt TNO zou kunnen inschakelen.
Soms kan het gebruik van een zogenaamde Cardioman goede diensten bewijzen.
2. Zijn er situaties met STERKE ELEKTROMAGNETISCHE VELDEN bekend die men beter kan mijden?
A. Het sleutelen aan eigen auto vraagt enige voorbereiding en bescherming. Kritische punten zijn ontsteking, bobine en bedrading. Het is verstandig daar niet op te leunen of direct boven te hangen. Verder verdient het aanbeveling dat alles geaard is en dat de patiënt isolerende handschoenen draagt, zodat er geen stroom door het lichaam heen geleid wordt.
B. Een MRI-scan is momenteel onder voorwaarden mogelijk bij de nieuwste pacemakers en ICD’s en fabrikanten doen er alles aan om dit voor alle devices en draden mogelijk te maken. Voor meer informatie verwijzen wij u naar het artikel ‘ICD steeds vaker MRI-bestendig‘ van dr. L. van Erven.
C. Sommige bestralingen (bij kanker) kunnen het apparaat beschadigen. Dat is afhankelijk van het type bestralingen en de intensiteit. De radioloog in het bestralingsziekenhuis kan daar meer over vertellen, eventueel in overleg met de pacemaker- of ICD-technicus.
D. Het soms bij operaties gebruikte ‘elektrische mes’ (electrocautery) kan bij gebruik in de buurt van het ICD-systeem leiden tot defecten.
E. Datzelfde geldt voor ablatie (het ‘wegbranden van ritmestoornissen’ bij een EFO).
F. Verdere storingen kunnen optreden naar aanleiding van beschadigingen van een elektrode, in het ziekenhuis of thuis. Bij dit laatste is te denken aan overbelasting van de elektrode door veelvoudig herhaalde bewegingen, bijvoorbeeld bij aerobics.
3. Zijn VERMOEDELIJK STERKE MAGNETISCHE VELDEN te meten met meetapparatuur, als men denkt daarbij in de buurt te komen?
Ja, bij dergelijke velden gaat het met name om bedrijfsmatige of beroepsmatige activiteiten. Zie daarvoor onder vraag 1. Wanneer onafhankelijk onderzoek gewenst is, kan een bedrijf als KEMA (van het Kema-keur) in de arm genomen worden voor onderzoek, inspectie of certificering van apparatuur. Men kan ook een beroep doen op de fabrikant van de ICD.
Zelf kan men ook onderzoeken of het veilig is op de werkvloer. Daarvoor moet er wel een apparaat aangeschaft worden. Voorbeelden van deze apparatuur zijn een Cardioman of een3D/Magnitude Gaussmeter, bijvoorbeeld de Alphalab model VGM.). Zie: http://www.trifield.com/content/vector-magnitude-gaussmeter-model-vgm/ Beide apparaten kosten tussen de 600 en 700 euro (excl. Btw)
De Gaussmeter is bij voorkeur te gebruiken wanneer sprake is van vaste magnetische velden; voor bewegende magnetische velden, zoals een machinepark, is de Cardioman aan te raden.In twijfelgevallen kan men het beste overleggen met de eigen technicus.
4. Wat is het effect van een LICHTE PERMANENTE MAGNEET die in de buurt van een pacemaker of ICD komt?
Een lichte permanente magneet zal de werking van een pacemaker niet beïnvloeden zolang het magnetische veld gemeten op de huid direct boven de pacemaker niet groter is dan 20 Gauss. Bij grotere veldsterkten kan de magneetfunctie actief worden, waardoor de pacemaker asynchroon gaat werken. Asynchronie houdt in dat detectie van eigen ritme is uitgeschakeld. Een permanente magneet zal geen schade toebrengen aan de pacemaker. Maar bij een ICD zal de magneetfunctie de shockfunctie uitschakelen.
5. Welk merk of soort defibrillator geeft een PIEPSIGNAAL af wanneer men te dicht in de buurt van een magnetisch veld komt en op welke afstand doet de ICD dat?
Op deze vraag is geen eenduidig antwoord te geven. Elk geïmplanteerd apparaat heeft andere mogelijkheden en de instellingen zijn per persoon verschillend. Zo hebben sommige ICD’s de mogelijkheid om ’s morgens op een vast tijdstip een waarschuwingssignaal te laten horen. In de regel is een pieptoon een reden om contact op te nemen met de ICD-technicus.
6. Kan de verkoper van ELEKTRISCHE APPARATEN met de TECHNISCHE GEGEVENS van het apparaat bepalen of het bij gebruik gevaar oplevert voor de ICD?
Er worden vrijwel geen onveilige apparaten meer gemaakt. Aan het CE-keurmerk is te zien dat de veiligheid is onderzocht en in orde bevonden. Wel kan de ICD beschadigd raken door kortsluiting in een huishoudelijk apparaat en de eventueel daarop volgende schok of als mensen een elektriciteitsdraad aanraken die onder spanning staat (ook voor mensen zonder ICD is dit overigens niet aan te raden). Wanneer het lichaam als geleider gaat fungeren voor de elektriciteit, kan de ICD beschadigd raken. De frequentie van de wisselstroom in Europa is namelijk 50 Hz. Dat ligt in de buurt van het hartsignaal. De ICD is juist bij die frequentie extra gevoelig.